Κεφάλαιο 9^ο Εισαγωγή

Το παρόν κεφάλαιο εξετάζει ζητήματα σχετικά με την αγορά εργασίας, την εκπαίδευση, τη διανομή του εισοδήματος, τη φτώχεια, την ανισότητα και την ευτυχία των πολιτών. Πρόκειται για ζητήματα τα οποία έχουν επηρεαστεί ιδιαίτερα από τις οικονομικές προκλήσεις που δημιουργήθηκαν στο πλαίσιο των τριών κρίσεων των τελευταίων δύο δεκαετιών (της χρηματοπιστωτικής κρίσης του 2008, του Covid-19 και της ενεργειακής κρίσης) τα οποία σαφώς έχουν και κοινωνικές προεκτάσεις.

Η αγορά εργασίας αποτελεί ένα σημαντικό άξονα της οικονομικής δραστηριότητας, επηρεάζοντας τόσο την επαγγελματική εξέλιξη των ατόμων όσο και την κοινωνική δομή. Τα ζητήματα που σχετίζονται με την αγορά εργασίας και μελετώνται στο παρόν κεφάλαιο μέσα από την παρακολούθηση αντίστοιχων δεικτών σχετίζονται με την απασχόληση, την ανεργία, τη νεανική απασχόληση, το μισθολογικό χάσμα μεταξύ των δύο φύλων, το ζήτημα της προσφοράς του εργατικού δυναμικού, την εξέλιξη του μέσου ετήσιου μισθού, τον κατώτατο μηνιαίο μισθό καθώς και τις ροές μισθωτής απασχόλησης στον ιδιωτικό τομέα. Επίσης, η εκπαίδευση αποτελεί ουσιαστικό μέρος της προετοιμασίας των ατόμων για την αγορά εργασίας και την ανάπτυξή τους ως ανθρώπινο κεφάλαιο. Ο τρόπος με τον οποίο η κοινωνία επενδύει στην εκπαίδευση επηρεάζει την ευκαιρία πρόσβασης στις επαγγελματικές ευκαιρίες, τα ίδια τα άτομα και την ανάπτυξη της οικονομίας. Αντιστοίχως, τα σχετικά ζητήματα με την εκπαίδευση του ανθρώπινου κεφαλαίου τα οποία μελετώνται στο παρόν κεφάλαιο σχετίζονται με τα έτη αναμενόμενης συμμετοχής στην εκπαίδευση, το μέσο αριθμό ετών σχολικής εκπαίδευσης, τον πληθυσμό ανά μορφωτικό επίπεδο καθώς επίσης και τις επιδόσεις της ελληνικής κοινωνίας σε σύγκριση με το μέσο όρο των χωρών του ΟΟΣΑ στις μελέτες της PISA και της PIAAC. Η διανομή του εισοδήματος είναι επίσης ένα ζωτικό ζήτημα που αφορά την κοινωνική δικαιοσύνη και την οικονομική ανισότητα. Οι πολιτικές για τη μείωση της ανισότητας στο εισόδημα και την ευκαιρία πρόσβασης στην αγορά εργασίας αποτελούν αντικείμενο έντονων συζητήσεων. Ταυτόχρονα, καθότι η φτώχεια και η ανισότητα είναι συνυφασμένες με την αγορά εργασίας, καθώς επηρεάζουν τις ζωές όσων αποκλείονται από την εργασία ή αντιμετωπίζουν προβλήματα στην απασχόλησή τους αποτελούν αντικείμενο ενδιαφέροντος στο παρόν κεφάλαιο. Έτσι, μέσω κατάλληλων δεικτών, παρουσιάζεται η παρακολούθηση ζητημάτων που σχετίζονται με τα μερίδια εισοδήματος, την υλική και κοινωνική στέρηση για άτομα που εργάζονται, τον κίνδυνο φτωχοποίησης, το ποσοστό των ατόμων που βρίσκονται σε κίνδυνο φτώχειας ή κοινωνικού αποκλεισμού ακόμα τον αντίκτυπο των μεταβιβαστικών πληρωμών για τη μείωση της φτώχειας καθώς και της κατά κεφαλήν δαπάνες κοινωνικής προστασίας.

Τέλος, η ευτυχία των πολιτών αποτελεί ένα ιδιαίτερο θέμα προς μελέτη και σαφώς επηρεάζει τις οικονομικές αποφάσεις. Για το σκοπό αυτό σχολιάζεται η ευτυχία των πολιτών της Ελλάδας ενώ πραγματοποιείται σύγκριση με άλλες τρεις ευρωπαϊκές χώρες (Γερμανία, Πορτογαλία και Γαλλία).

Για όσες από τις μεταβλητές είναι εφικτό παρουσιάζονται πέντε σενάρια κλιμακωτής εξέλιξης (αφετηριακό σενάριο, ευνοϊκό σενάριο, σενάριο σταδιακής προσαρμογής, μη βιώσιμο σενάριο και δυσμενές σενάριο). Για τις υπόλοιπες παρουσιάζεται η εξέλιξη έως και τα περισσότερο πρόσφατα διαθέσιμα στοιχεία.